Μπιζέ, Ζορζ

(George Bizet, Παρίσι 1838 – Μπουζιβάλ 1875). Γάλλος συνθέτης. Μπήκε στο Ωδείο του Παρισιού το 1848. Το 1857 νίκησε, μαζί με τον Σαρλ Λεκόκ, σε ένα διαγωνισμό που είχε προκηρύξει ο Όφενμπαχ για τη μελοποίηση της οπερέτας Le Docteur miracle· τον ίδιο χρόνο κέρδισε το Βραβείο της Ρώμης, που του επέτρεψε να μείνει στην Ιταλία έως το 1860. Μετά την επιστροφή του στο Παρίσι παρουσίασε την πρώτη του αξιόλόγη όπερα Αλιείς Μαργαριταριών (1863), μια από τις άπειρες παραλλαγές του μύθου της ιερής παρθένας, στην οποία έχει απαγορευτεί ο έρωτας με ποινή τον θάνατο. Το έργο είχε καλή υποδοχή από το κοινό, αλλά ελάχιστα εκτιμήθηκε από την κριτική. Ακολούθησαν πολλά άλλα έργα, που τα περισσότερα έμειναν ατελή. Στον γαλλοπρωσικό πόλεμο του 1870 ο Μ. επιστρατεύτηκε στην Εθνοφρουρά και έπειτα έζησε ένα μικρό διάστημα στο Μπορντό, όπου για πρώτη φορά είχε την ευκαιρία να μελετήσει το ισπανικό φολκλόρ, που θα χρησιμοποιούσε αργότερα στην Κάρμεν. Το 1871 προσλήφθηκε στην Όπερα του Παρισιού ως αναπληρωτής διευθυντής ορχήστρας. Αφού δοκίμασε ακόμα μια φορά την τύχη του στο θέατρο με μέτρια επιτυχία (η όπερα Τζαμιλέ, η σκηνική μουσική για την Αρλεζιάνα του Ντοντέ), το 1873 άρχισε τη σύνθεση της Κάρμεν, που έμελλε να του χαρίσει τη δόξα. Ανεβασμένη για πρώτη φορά στην Opera - Comique του Παρισιού το 1875, τον ίδιο χρόνο του θανάτου του συνθέτη, η όπερα αυτή, με λιμπρέτο από την ομώνυμη νουβέλα του Μεριμέ, συνάντησε αρχικά την εχθρότητα της κριτικής. Υποστηρίχτηκε όμως από το κοινό, επιβλήθηκε θριαμβευτικά και μπήκε στο ρεπερτόριο των θεάτρων όλου του κόσμου, ιδίως όταν οι αρχικοί διάλογοι αντικαταστάθηκαν από ρετσιτατίβα, τη μουσική των οποίων είχε γράψει ο Έρνεστ Γκιρό. Συνθέτης ουσιαστικά θεατρικός, παρά τις περιπλανήσεις του στο χώρο της χορωδιακής, συμφωνικής και της μουσικής δωματίου, ο Μ. δημιούργησε με την Κάρμεν όχι μόνο το αριστούργημά του αλλά επίσης και ένα έργο θεμελιώδους σημασίας για την εξέλιξη του μελοδράματος γενικά, και ιδιαίτερα του γαλλικού. Πράγματι, οι βίαιες καταστάσεις, η τοποθέτηση σε λαϊκό περιβάλλον, η προσφυγή στο φολκλόρ, το άλλοτε γλυκό, μελωδικό και άλλοτε ορμητικό, αισθησιακό τραγούδι, η φινέτσα της ενορχήστρωσης από τη μια πλευρά τοποθετούν την Κάρμεν στις αρχές της βεριστικής ιταλικής όπερας, κι από την άλλη επηρεάζουν τους μεταγενέστερους Γάλλους και Ευρωπαίους συνθέτες. Μια σκηνή από την πρώτη πράξη της Κάρμεν του Ζόρζ Μπιζέ. Το αριστούργημα του Γάλλου συνθέτη επιρρέασε σημαντικά την εξέλιξη της μελοδραματικής μουσικής στην Ιταλία και στη Γαλλία.